Lustracyia Dóbr prywatnych Stara Huta Li: A: (1845)

Właśnie minęły trzy lata od szczególnego zdarzenia dla historii Huty Starej A. Tym zdarzeniem było niewątpliwie przekazanie Archiwum Państwowemu w Częstochowę przez rodzinę p. Ryszarda Conera dokumentu (w rzeczywistości zbioru dokumentów) zatytułowanego "Lustracja Dóbr Prywatnych Stara Huta Lit. A położonych w Okręgu Częstochowskim Powiecie Wieluńskim Guberni Warszawskiej" z roku 1845, sporządzonej przez Komisarza Nadzwyczajnego Schoslanda. O dokumencie, Andrzej Kuśnierczyk napisał: Lustracja Huty Starej z 1845 r. to dokument niezwykły. Zasługuje na miejsce w dobrym archiwum i na wydanie drukiem - w formie podobizny oryginału.

Dzisiaj mam przyjemność zaprezentować treść jednego z dokumentów, tzw. protokołu ogólnego (karty 1-6; zachowano oryginalne brzmienie). 

Protokół Ogólny do Lustracyj Wsi prywatnej Stara Huta Lit A.
Działo się na gruncie Wsi Stara Huta Lit: A. dnia 12/24 Grudnia 1845 r:
Gdy w skutek Reskryptu Rządu Gubernialnego Warszawskiego z dnia 18/30 Listopada 1845 r: N^o 160.315/20.455 delegowany Komissarz, Lustracyią Wsi obok wyrażonej skończył, dla obiaśnienia rzeczy, co nastempuie nadmienia:

Śladem Kamieniczan w Nawarzycach...

Przeglądając akta zmarłych parafii w Pocześnie z roku 1847 trafiłem na bardzo interesujący zapis. Pod numerem 90 odnotowano zgon Konranta (sic!), dwuletniego syna Jana Cangego [Cange] z Kamienicy i jego zmarłej żony Rozyny. Nie byłoby w tym nic niezwykłego, gdyby nie informacja o miejscu urodzeniu dziecięcia. W akcie zapisano, że Konrad urodził się w... Nawarzycach.

Akta parafii nawarzyckiej (świętokrzyskie) rzeczywiście potwierdzają taki fakt. W księdze chrztów z roku 1845, pod numerem 40 odnotowano:

Działo się w wsi Nawarzycach dnia szesnastego czerwca tysiąc ośmset czterdziestego piątego roku o godzinie szóstej po południu. Stawił się Jan Ceingel lat dwadzieścia cztery liczący katolik, tkacz w Nawarzycach zamieszkały, w obecności świadków: Kazimierza Lechowicza lat czterdzieści siedm i Kazimierza Kiełtuckiego lat trzydzieści trzy, liczący, obydwóch katolików zagrodników w Nawarzycach zamieszkałych, i okazał nam dziecię płci męzkiej urodzone w Nawarzycach pod numerem domu piętnastym dnia wczorajszego o godzinie pierwszej po południu, miesiąca i roku bieżących, z jego małżonki Bregidy [korekta najprawdopodobniej z imienia Regina; PG] z Marchwiczów lat dwadzieścia cztery liczącej, katoliczki. Dziecięciu temu na Chrzcie Świętym odbytym w dniu dzisiejszym nadane zostało imię Konrad a rodzicami jego chrzestnymi byli: Tobiasz Paull z Barbarą Kossową. Akt ten stawającym pisać nie umiejącym został przeczytany, a przez nas samych podpisany. X. Ignacy Stawowczyk Wikaryusz i USCywi[lnego]

Miejsca pochodzenia Kamieniczan

Poniżej przedstawiam miejsca pochodzenia mieszkańców Kamienicy Polskiej, rozpoznane do dzisiaj w ramach Projektu Huta-Kamienica.

Cesarstwo Austrii/Królestwo Czech:
- Bačetín; par. Bystré
- Blažkov; par. Nový Hrádek
- Bohdašín; par. Slavoňov
- Bystré; par. Bystré
- Černá Voda/Schwarzwasser; par. Kunštát

Pokřtieno gest ditie Jan syn Jiřzika Mislina..., czyli rzecz o Myślinach

Ochrzczone jest dziecię Jan syn Jerzego Myślina...
W taki sposób zaczyna się metryka chrztu Jana Myślina (1763-1822), czeskiego kolonisty - mieszkańca Kamienicy Polskiej. Myślinowie dotarli do Kamienicy prawdopodobnie z Helvíkovic. Wraz z Janem pod Częstochowę przybyła jego żona Elżbieta z Dostalów (1773-1858) oraz czterech synów: Prokop (1796-1829), Józef (1799-1877), Bartłomiej (1803-1848) oraz Kacper (1808-1823). Pierwszych dwóch synów przyszło na świat w miejscu pochodzenia rodziców, miejscowości České Libchavy. Bartl i Kaszpar urodzili się już w Helvíkovicach, gdzie rodzice musieli przeprowadzić się w okolicach przełomu XVIII i XIX wieku.
W akcie ślubu Jana z Elżbietą (České Libchavy; 22.07.1794), znajdziemy informację, że Jan był libchawskim chałupnikiem. W tym czasie nie żyli już ojcowie młodych. Przy małżonku zapisano - "Jan pozůstali wlastnÿ syn po Jiřzikowÿ Mislinowÿ Chalupnik", przy żonie - "Alžbieta pozůstala wlastni dczera po Waczlawowÿ Dostalowÿ a Rožinie N 94". Ślubu udzielił ks. Samuel Burger, w miejscowym kościele św. Wita.

1826 - pierwsze zdarzenia w aktach metrykalnych Poczesny

W 2012 r. w jubileuszowym 80 numerze Korzeni Andrzej Kuśnierczyk opublikował popełniony przeze mnie szkic, zatytułowany "Z ksiąg parafii poczeszyńskiej - 1826". Dzisiaj, w kontekście publikacji treści dokumentu o zmianie granic parafialnych, chciałbym przypomnieć ten tekst (po małych modyfikacjach).

Rok 1826 był pierwszym, w którym na kartach ksiąg parafialnych w Pocześnie odnotowano zdarzenia z kolonii tkackich – Huty Starej A oraz Kamienicy Polskiej. W księdze urodzeń pod numerem 75 odnajdujemy pierwszy zapis dotyczący Kamieniczan. I tak, w dniu 23 września zostaje ochrzczony Antoni, syn Antoniego Herziga płóciennika lat 23 i jego żony Teresy z Cizyńskich lat 22, urodzony w tym samym dniu. Świadkami zdarzenia są płóciennik Florian Junk i stelmach Franz Schmid, obaj z Kamienicy.

Zmiana granic parafialnych. Przyłączenie Huty Starej A i Kamienicy Polskiej do parafii poczeszyńskiej (1826)

W zbiorze dokumentów pt. Akta Konsystorza Foralnego Piotrkowskiego w przedmiocie kościoła i probostwa w Poczesny (Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej; sygn. KK 189) znajduje się bardzo interesujący dokument, wyjaśniający okoliczność przyłączenia m.in. Huty Starej A i Kamienicy Polskiej do parafii w Pocześnie. Jego treść, odczytaną z obrazu oryginału dokumentu prezentuję poniżej.

N. 61
Działo się we Wsi Rządowej Poczesna w domu plebańskim dnia jedenastego miesiąca września tysiącznego ośmsetnego dwudziestego szóstego roku.
W dopełnieniu Reskryptu Komisji Wojewódzkiej, z dnia 21go czerwca rb. Nr 4031/719 przy którym nadesłana została Kopia Postanowienia JO. Xięcia Namiestnika Królewskiego z dnia 2go maja rb. zapadłego, w przedmiocie dozwolenia zmian granic niektórych parafiów, znajdujących się w Województwie Kaliskim a dotąd należących się do parafii w Województwie Krakowskim, równie w Województwie Kaliskim Powiecie Częstochowskim, lecz odlegle od dotychczasowej parafii położonych.

Ustanowienie plenipotencji przez kolonistów Kamienicy Polskiej (1819)

Poniżej przedstawiam treść dokumentu dotyczącego Kamienicy Polskiej z roku 1819. Dokumentu o tyle ciekawego, że zawierającego wymienionych z imienia i nazwiska kolonistów, jak również - w części - ich podpisy. Akt zawarty przed notariuszem Truszkowskim rzuca światło na kwestię pochodzenia mieszkańców Kamienicy. Przeczytamy w nim o dwóch kompaniach - Kompanii Czeskiej, reprezentowanej przez Jozefa Hornicha i Jozefa Suka oraz Kompanii Niemieckiej - w imieniu której występują Ignatz Jakmann (zapewne zapisany wcześniej błędnie w akcie Jogdman) oraz Joseph Klar. Sylwetki pełnomocników Kamieniczan przedstawiam pokrótce pod treścią aktu. Za - być może - niezbyt profesjonalne odczytanie aktu przepraszam. Mam jednak nadzieję, że jego lektura będzie interesująca...

Nr 72. W imieniu Najjaśniejszego Alexandra Pierwszego Cesarza Wszech Rosji Króla Polskiego etc. Wszem wobec i każdemu z osobna komu o tym wiedzieć należy wiadomo czynimy, iż przed notariuszem naszym publicznym Powiatu Częstochowskiego Województwa Kaliskiego zeznany jest akt w osnowie następującej.
Działo się we wsi Poczesny w zamieszkaniu Wójta Gminy w domu pod numerem pierwszym w Powiecie Częstochowskim dnia dwudziestego czwartego kwietnia roku tysiąc osiemset dziewiętnastego. Przede mną Antonim Truszkowskim notariuszem publicznym Powiatu Częstochowskiego Województwa Kaliskiego w Częstochowie Starej w domu pod liczbą dziewięćdziesiąt trzy przy ulicy Targowej mieszkającym i w tym samym urzędowanie swoje odbywającym, a na wyraźne żądanie Interessentów tu do Kamienicy Polskiej przybyłym osobiście stawili się okupnicy wsi Kamienicy Polskiej, jako to Franciszek Werner, Józef Fidler, Franciszek