Kolonia Kurnos, związki z podczęstochowskimi koloniami tkackimi

Na związki Kurnosa z Kamienicą Polską i Hutą Starą A, w kontekście kolonizacji zwracał uwagę Andrzej Kuśnierczyk w 80. numerze "Korzeni", zainspirowany poszukiwaniami Marii Michniewskiej. Śledząc materiały źródłowe można istotnie dostrzec związki mieszkańców tej podbełchatowskiej kolonii z koloniami pod Częstochową. Już pierwsze pokolonizacyjne zapisy metrykalne parafii Kaszewice (właściwej dla Kurnosa), dotyczące małżeństw, przekonują nas o częściowo wspólnym pochodzeniu Kurnosian i Kamieniczan.
W dniu 22 września 1823 r. w Kaszewicach (nr 9/1823) ślubują Ignatz Steiner i Anna Helena Peikert - z Kurnosa. Trzy lata później, w Koziegłowach ślubuje... Franz Steiner (1800-) i Elisabeth Leeder (1802-1845) - z Kamienicy Polskiej. Trzy z czterech wymienionych osób łączy wspólne pochodzenie. Steinerowie i Leedrówna rodzą się bowiem w Kronstadt (ob. Kunštát; parafia loco); dodatkowo Ignacy i Franciszek to... rodzeni bracia. Na marginesie, Franz i Elisabeth Steinerowie osiadają ostatecznie w Kurnosie.
Z parafii Kronstadt pochodzili (na pewno) mieszkańcy Kamienicy:
- Theresia Bittner, żona Franza Wimmera, urodzona w 1793 w Schwarzwasser (ob. Černá Voda) i zmarła w 1856 w Kamienicy;
- Joseph Lerch, mąż Marianny z Polaczków, urodzony w 1807 w Kronstadt (ślub w Pocześnie).

W 1841 r. trafiamy na niespotykaną sytuację. W Kaszewicach ślubują (nr 17/1841) Franciszek Dittrich z Joanną Kunert. Rodzice Franciszka - Anton (1776-1850) i Cecylia z Heidenreichów (1793-1844) - Kurnosianie - mieszkali w trzeciej dekadzie XIX w. w Hucie Starej A. Tu przyszły na świat ich dzieci: Antoni (1820) i Filipina (1826), o czym świadczą zapisy metrykalne par. św. Zygmunta w Częstochowie (odpowiednio nr 74/m/1820 i nr 60/1826). W całej tej sytuacji nie byłoby nic nadzwyczajnego, gdyby nie okoliczność, że zgodnie z treścią aktu ślubu z Kaszewic, Franciszek powinien urodzić się w 1822 r., ale nie w Hucie, lecz... na Morawach (Merotein/Mirotínek)! Potwierdza to odnaleziony przeze mnie wpis z ksiąg metrykalnych parafii Trdkov (niem.: Pürkau) i ta sytuacja - tymczasowego powrotu pary kolonistów do ojczyzny - jest dla mnie nowym doświadczeniem w ramach projektu Huta-Kamienica. Dla uzupełnienia podam, że Joanna Kunert, córka Ignacego i Joanny pochodziła z nierozpoznanej wsi "Galnaw" na Śląsku (w innym akcie - z 1846 r. - brata Joanny Józefa pada nazwa miejscowości Wilczyce i nazwisko matki - Joanna z Zamów).
Rok 1841 obfituje w kolejne niespodzianki. I tak akt małżeństwa nr 22/1841 z Kaszewic informuje nas o ślubie... brata Franciszka, Antoniego Dittricha (*1820). Na próżno szukać jednak w akcie wzmianki o urodzeniu młodzieńca w Hucie! Podobnie jak przy zapiskach dot. Franciszka, odnotowano (tym razem błędnie), że Antoni urodził się w... Merotein. Małżonką starszego z braci Dittrichów została Joanna z Brandtów, pochodząca z Voigtsdorf (Wójtowice) w Kotlinie Kłodzkiej córka Christiana i Julianny z Dinterów. Z tej rodziny Brandtów wywodził się Alfons Brandt (1868-1925), słynny skrzypek, patron szkoły w Kurnosie.

W roku 1847 zmarł w Kurnosie Christoph Fiedler, pochodzący z miejscowości Ritschka (Říčky v Orlických horách), pozostawiwszy po sobie owdowiałą żonę, Theresię Schröfel. Z pierwszą żoną (Theresia Luckem), Christoph miał córkę Mariannę (1818 Ritschka), która w 1844 r. wyszła w Pocześnie za Józefa Langa, a w 1850 r. tamże - za Jana Hertla.
Jan i Marianna małżonkowie Hertlowie około 1860 r. (pomiędzy 1857 a 1860) przeprowadzili się z Huty Starej do Kurnosa. Przy bracie mieszkała w Kurnosie siostra - Eleonora Wiktoria, która w 1858 r. wyszła w Kaszewicach za Franciszka Wendelina Krausa (w 1857 mieszkała jeszcze w Hucie).
W tym czasie w Kurnosie osiedlili się również inni Hucianie: rodzina Alberta i Genowefy z Maitznerów m. Mrazów (Mraz, Mras) - pomiędzy 1852 a 1856; rodzina Jana i Marii z Habigerów m. Hertlów (Hertl) - pomiędzy 1858 a 1860 (rodzice ww. Jana i Eleonory Wiktorii); rodzina Jana i Anny z Langów m. Wedrów (Weder) - pomiędzy 1859 a 1861; rodzina Franciszka Karola i Anny z Treitnarów m. Wedrów - pomiędzy 1859 a 1863; rodzina Antoniego i Teresy ze Schwartzów m. Wedrów - pomiędzy 1862 a 1863; wdowa (?) Franciszka z Treitnarów Portele z dziećmi (aktu zgonu męża Józefa nie znalazłem ani w Pocześnie, ani w Kaszewicach) - przed 1862. Pomiędzy 1872 a 1874 r. do Kurnosa przybyła wdowa Joanna z Portelów Fazan.
W Kurnosie osiedlali się również Kamieniczanie. W kaszewickiej księdze zgonów z roku 1856 odnotowano śmierć urodzonego w Kamienicy Polskiej Jana Hartwicha (1841-1856), syna Johanna Nepomuka Hartwicha (1814 Tanndorf, ob. Jedlová) i Pauliny z Hanusów (1819 Böhmisch Skalitz, ob. Česká Skalice), kolonistów z Kurnosa (ślub zawierali w Pocześnie w 1840 r.). W księdze małżeństw z tego samego roku znajdujemy informację o ślubie wspomnianego wcześniej Antoniego Dittricha (wdowca po Joannie z Brandtów) z urodzoną w Kamienicy Teresą z Batzdorfów (córką zmarłego Józefa i Magdaleny z Leedrów), będącą wówczas na służbie w Słupi (par. Kaszewice; akt nr 15/1856).

Jako ciekawostkę dla genealogów zainteresowanych Truskolasami (w szczególności z częstochowskiego towarzystwa) podam fakt, że 16 listopada 1835 w Kaszewicach Piotr Myzik trzydziestoośmioletni wdowiec po Józefie z Berenców (+17 marca 1835), fryszer, zamieszkały w Smugach, a urodzony w Truskolasach z Łukasza i Marianny ze Zdunków zmarłych w Praszczykach, poślubił osiemnastoletnią pannę Weronikę Pelcel, córkę Józefa i Elżbiety zamieszkałych w Trząsie, urodzoną w "Groszczynicach" w Czechach Cesarstwa Austriackiego... (nr 18/1835)